Voor een project van Erfgoed Brabant en Tilburg University schreef ik de longread Bertha en de 18 doden. Het hele verhaal is nu als vierluik te lezen op de Taal van Twan.
Je kunt ook doorgaan naar de website van Erfgoed Brabant, waar het als longread is terug te vinden.
Waar Bertha en de 18 doden over gaat? Het verhaal begint zo:
Op 4 augustus 1944 verrichten de Duitsers in het Achterhuis een arrestatie die door de naoorlogse geschiedenis zal galmen. Veel minder bekend is het verhaal van de negentien mannen, vrouwen en kinderen die dezelfde vrijdag door Jodenjagers in de stad Oss worden opgepakt. Ze verdwijnen, net als Anne Frank, met de laatste trein vanuit Westerbork naar Auschwitz. Slechts één van hen keert terug.
In Noord-Brabant en zeven andere Nederlandse provincies geldt vanaf 10 april 1943 een verblijfsverbod voor Joden. Om vluchten of onderduiken te ontmoedigen doet de Sicherheitsdienst een belofte waarin de dreiging onmiskenbaar doorklinkt.
“Ariërs die Joden verborgen houden, wordt straffeloosheid gewaarborgd indien een familielid de Joden bij de politie aangeeft”, schrijft gewestelijk politiepresident Piet Kooijmans in een brief aan korpsen in de hele provincie. Verraders mogen bovendien rekenen op een beloning in klinkende munt.
Vanuit Oss zijn dan reeds honderden Joodse inwoners naar kampen afgevoerd en intussen al dan niet vermoord. Anderen hebben tijdig een onderduikadres weten te vinden. Maar ook na die 10e april wonen er nog altijd 29 Joden in de stad, zo verraadt de gemeentelijke administratie.
Mijn onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten.