In kwartaalblad Schatten van Vught (maart 2025) staat mijn verhaal over Antoon Wassink, groepsleider van de NSB, “de gevreesde nummer een” in zijn woonplaats en directe omgeving. Hieronder de inleiding en een fragment uit het (veertien pagina’s lange) verhaal ‘Een zware jongen uit de Putstraat’.
Is het hopen tegen beter weten in? Of een heilig geloof? “Wij moeten niet versagen en vol vertrouwen opzien naar onzen geliefden Führer”, schrijft Antoon Wassink op 17 februari 1945, als de nederlaag van nazi-Duitsland aanstaande is.
Wassink woont dan met echtgenote Lies en zijn twee jongste kinderen in Gera, een stad in het oosten van Duitsland. Een half jaar eerder is hij Vught ontvlucht, op Dolle Dinsdag, een dag van rep en roer. De NSB’er ondertekent zijn brief uit Gera niettemin nog met “groepsleider” en, uiteraard, met “Heil Hitler”.
Wie is deze Wassink, die in een naoorlogse rapportage “een absoluut gevaar” voor velen wordt genoemd?
Bewierookt en vervloekt
Wassink is begin 1943 verhuisd naar een vrijstaande woning in een fraaie straat. De zaken gaan goed, hij manifesteert zich als lokale NSB-coryfee, bewierookt en vervloekt. Anderen gaan hem liever uit de weg. Hij is “de gevreesde NSB’er nummer een”.
Nadat hij in juli 1944 een bezoek heeft gebracht aan een jonge dorpsgenoot, die jaren eerder lid is geworden van de NSB, maar dat inmiddels een onbezonnen daad noemt, schrijft Wassink aan de districtsleider: “Ik persoonlijk twijfel er niet aan, dat hij werkzaam is bij een of andere ondergronds werkende bende. Hij was geweldig zenuwachtig en kon mij in den begin nauwelijks te woord staan”. Over andere dorpsgenoten meldt Wassink dat ze “anti-Duitsch” of “anti-nationaalsocialistisch” zijn. Of hij suggereert zonder omhaal dat iemand maar beter te werk kan worden gesteld in Zeeland.
Als er op hem wordt teruggekeken in naoorlogse krantenkolommen, heet hij “berucht”. Het Bossche tribunaal, dat de berechting van collaborateurs ter hand neemt, heeft zelfs complimenten voor een andere Vughtse NSB’er die in conflict raakt met zijn groepsleider. “De ruzie met Wassink strekte hem tot eere”, zo valt te lezen. Het klinkt als een verzachtende omstandigheid.
Kijk ook eens op de website Schatten van Vught
Of lees op de Taal van Twan over de rechter en zijn ontrouw