Frauen Arbeits Lager (FAL) Liebau was vergeleken met Auschwitz-Birkenau een hemel, zo getuigde een van de Nederlandse vrouwen die op beide plekken gevangen zat. Maar het ging wel om een hemel waar je gras moest eten om te overleven.
In de nieuwe uitgave van Geschiedenis Magazine mijn verhaal over het kamp waar onder meer 52 Joodse vrouwen uit Nederland terechtkwamen. Ze werden tewerkgesteld in de nabije sneeuwkettingenfabriek Nordland.
Op deze plek de introductie van vijf van de vrouwen die op 26 oktober 1944 naar Neder-Silezië werden gebracht, naar Liebau, het tegenwoordig Poolse Lubawka, luttele kilometers van de Tsjechoslowaaks grens.
Judith Gosler-Stad, 28 jaar, maar al weduwe. Haar echtgenoot Hartog was in 1941 bij een razzia in woonplaats Amsterdam meegenomen en nog datzelfde jaar in concentratiekamp Mauthausen vermoord. De in Veenendaal ondergedoken Judith werd begin 1944 met haar dochtertje opgepakt. Bij aankomst in Auschwitz verdween Estella, net vier jaar geworden, meteen naar de gaskamer.
De 23-jarige Roosje de Liema-Van Gelder uit Den Haag was eerder met haar echtgenoot Sal ondergedoken. Op 5 augustus 1944 vielen ze alsnog in handen van de Gestapo. Sal de Liema bleef in Auschwitz achter. Hij overleefde. De reeds eerder afgevoerde ouders, twee zussen en de broer van Roosje keerden nooit meer terug.
Anita Roos (19), geboren in Wuppertal, verhuisde in 1933, enkele maanden nadat Adolf Hitler de macht had overgenomen, met haar ouders, broer en oma naar Tilburg. Het hele gezin dook in de oorlog onder en wist zich anderhalf jaar schuil te houden. Het werd na verraad in augustus 1944 door de Duitsers meegenomen. Alle vijf de gezinsleden gingen op 3 september met de laatste trein van Westerbork naar Auschwitz. Alleen Anita zou de oorlog overleven.
Bertha Zilverberg werkte in een Joods rusthuis in Oss. De 30-jarige verzorgster werd op 4 augustus 1944 – de dag waarop ook de familie Frank in handen van de Duitsers viel – met achttien anderen opgepakt. Het betrof de oudjes van het rusthuis en een groot Joods gezin. De achttien mannen, vrouwen en kinderen werden bij aankomst in Auschwitz op 6 september onmiddellijk vermoord. Bertha bleef als enige achter.
En dan was er ook nog Lea Hagenaar-Emden (35). Zij slaagde erin om ondanks een beginnende zwangerschap door de selectie voor het werkkamp te komen en zo aan Auschwitz te ontsnappen. Haar man Emanuel, die eveneens op transport was gegaan, bezweek tijdens de dodenmars vanuit Auschwitz-Blechhammer.
Lena werd in maart 1945 van Liebau naar het Saksische Zittau (Klein-Schönau) getransporteerd, waar de Duitsers op de zolderverdieping van een kazernegebouw een centrale kraamafdeling hadden ingericht. De maand daarop beviel ze van zoontje Eduard. Met hem keerde Lena na de oorlog terug naar haar twee oudere kinderen die de onderduik in Nederland hadden overleefd.
Meer lezen over kamp Liebau?
Geschiedenis Magazine, met mijn verhaal Gras eten om te overleven, ligt nu in de schappen.
Of lees bij de Taal van Twan veel meer over Bertha Zilverberg en de geschiedenis van Huize Hannah.