Nu hier plotseling dooie varkens aan de bomen groeien, moet ik aan Hoyerswerda denken.
Aan de pijnlijke grimas van burgemeester Horst-Dieter Brähmig.
Alleen al het kenteken van mijn auto geeft elders aanleiding tot afkeurend gemompel, vertelt hij.
De beginletters zijn in Duitsland geografisch bepaald.
HY draagt de geschiedenis met zich mee.
Die daar, komt uit Hoyerswerda, je weet wel.
Als er in Israël een symposium over racisme wordt gehouden, krijgt juist de burgemeester van Hoyerswerda een uitnodiging.

Brähmig zei het jaren geleden tegen me tijdens een bezoek aan zijn stad in het oosten van Duitsland.
Hij had net een brief ontvangen van een Amerikaan.
Die schreef over een test op een universiteit in Californië.
De studenten konden slechts een paar namen oplepelen van Europese steden.
Londen, Parijs, Berlijn, Rome, en ja… Hoyerwerda.
Brähmig werd burgemeester nadat het kwaad was geschied.
Al zou ook hij er door overvallen zijn.
Het was de opmaat voor geweld tegen asielzoekers in andere Duitse steden, in Mölln, Rostock.
Nu 25 jaar geleden.

Hoyerswerda.
Desolate stad toen het synoniem werd voor vreemdelingenhaat.
Na de val van de Muur  in 1989 waren vooral de ouderen en kanslozen gebleven.
Ze voelden zich na de hereniging sowieso al snel tweederangs.
Het geweld kwam op een dinsdag, dinsdag 17 september 1991.
Het begon met enkele rechtsradicale judassen die marktkramen van Vietnamezen omverbliezen.
Anderen sloten zich aan, schoorvoetend, uitbundig.
En het eindigde een week later met een beschamende exodus.
Asielzoekers die onder politiebegeleiding de stad ontvluchtten.
Zwart werd ook nog even gitzwart.
Een wanhopige asielzoeker probeerde zich van vierhoog uit een raam te storten.
Hij werd vanaf de straat, waar de varkens te hoop waren gelopen, sterk aangemoedigd.

Nee hoor, wij zijn nog niet zover heen.
Denk ik.
Hoop ik.
Geloof ik.
Onze onvrede heeft vele oorzaken.
Een moeizaam communicerende (lokale) overheid.
Te veel asielzoekers in een dorp opgestapeld.
Het gevoel niet serieus te worden genomen.
Sterker nog, het idee persoonlijk in de steek gelaten te zijn.
Onwetendheid.
Bureaucratie.
Internationale gebeurtenissen die angst inboezemen.
Natuurlijk, daar moeten we iets mee.
Met dat alles.
Maar het is geen reden om de beschaving los te laten.
Onze beschaving.
Want dan rest niet de vraag wat we asielzoekers aandoen.
Dan is het de vraag wat we ons zelf aandoen.