Gerrit mailde dat zijn eerste boek is verschenen en zowel het tweede als derde eraan zit te komen. Hij heeft veel te vertellen.
Sonneville heet hij van achteren. Al lag kleine Gerrit in mei 1958 onder een andere naam in de wieg te spartelen. Spruit van ene mijnheer en mevrouw Janssen, op aarde verschenen in Bautzen, stad in de zuidoostelijke uithoek van de DDR, waar het regime zijn politieke tegenstanders gevangenzette. Lees dat laatste als een naargeestig terzijde. De Janssens woonden gewoon in de Paulistrasse.
Gerrits grootvader was een NSB’er, zijn vader Harry een communist, die als avonturier over de wereld zwierf. Hij diende wel onze Majesteit en meldde zich vrijwillig voor de oorlog in Korea. Daar bleek dat zijn hart aan de overkant van de frontlinie lag. Hij wendde psychische problemen voor, mocht naar huis. In Nederland wachtte hem de krijgsraad.
Zo werd Harry Sonneville, geboren te Maastricht, opgegroeid in Eindhoven, eind 1951 een deserteur die van west naar oost overliep, terwijl de gangbare route toch echt de omgekeerde was. En zo werd hij ook Harry Janssen, die in de DDR zowel KGB als Stasi diende. Hij verzamelde in totaal zes aliassen.
Over Harry valt een boek te schrijven – bovenstaande is slechts een greep uit zijn wondere wereld – en dat gaat zijn zoon dus doen. Maar eerst heeft Gerrit zijn eigen verhaal getikt, al kan ook dat niet zonder vader natuurlijk. Hij vond het van jongs af aan maar niks, daar in de communistische heilstaat. Een vluchtpoging op zijn 16e leverde hem een jaar gevangenisstraf op, alsmede weinig prettige onderonsjes met de Staatssicherheitsdienst, de voormalig werkgever van zijn vader.
In 1976, vader overleden, zijn aliassen met hem, mocht Gerrit ineens naar Nederland vertrekken. Het werd Eindhoven. Na omzwervingen is hij lang geleden weer tot Duitsland bekeerd, het westelijke deel welteverstaan. Daar kleurt hij nu zijn roerige familiegeschiedenis in, niet direct een aflevering van ‘Zo vader, zo zoon’.
‘Aufbruch aus dem Tal der Ahnungslosen’, zo heet de eerste van Gerrits drieling. ‘Vertrek uit het Dal der Onwetenden.’ De omgeving van Dresden en Bautzen droeg die desolate bijnaam omdat er geen vrije, westerse zenders ontvangen konden worden. Gerrit heeft een huiveringwekkende ondertitel toegevoegd, die eindigt met: in de klauwen van de Stasi.
Gerrit H.W. Sonneville,
Aufbruch aus dem Tal der Ahnungslosen,
Uitgeverij Agenda, 252 pagina’s, € 19,90.
Voor een eerste blik in het boek, klik hier
Zie ook mijn eerdere verhaal in het Historisch Nieuwsblad over Vlucht naar het Oosten.
Of lees het bij de Taal van Twan.
Hoi Helen,
toevallig ben ik bij Twan op jou mail gestoten en wil er even erop antwoorden. Eerst nog even een vraag: Is Zondag je geboortenaam? Hebben we mekaar op het Vander Puttlyceum ontmoet?
Ben zelf intussen sinds twee jaar met pensioen/AOW en heb nu wat meer tijd die ik daarvoor qua beroep helemaal niet had.
Graag hoor ik van jou!
Beste groeten
Gerrit
Hoi Gerrit,
Ik zat bij jou op de middelbare school in Eindhoven en herken je verhaal! Je hebt er ons toen veel over verteld en dat heeft diepe indruk op mij gemaakt.
Op het moment lees ik Ian McEwan: Lessen en moest ik aan je denken.
Met vriendelijke groeten
Helaas kom ik er pas nu aan toe om dit te schrijven.
Dit boek is het verhaal van de zoon van een naar Oostduitsland gedeserteerde Nederlander die onder een valse naam opgroeide die zijn vader van de KGB had gekregen. Die om zijn Nederlandse nationaliteit stevig moest vechten en die er alles voor deed om naar Nederland te komen.
Dit boek van mij is vandaag de dag meer dan slechts een bericht uit de dictatuur van Oostduitsland. Het is een ongelooflijk verhaal van een zestienjarige jongen die door de hel gaat om in vrijheid te kunnen leven. Het boek toont wat er in een dictatuur met mensen gebeurt, in een dictatuur midden in Europa, in de jaren zeventig van de vorige eeuw.
Dit verhaal is deels zo ongelooflijk dat ik delen van mijn eigen Stasi-akten erbij heb gevoegd om de gebeurtenissen te bewijzen. Wanneer ik vandaag in mijn Stasi-akte lees sta ik er zelf verbaasd vanwege de moed die ik toen had. Ik was toen van mening dat ik niets had te verliezen, maar alles kon winnen en dus bleef ik stavast ondanks alle ellende die een jaar in de gevangenis van de Stasi betekende.
De macht in de DDR van de Oostduitse veiligheidsdienst Staatssicherheit, afgekort STASI, was zo groot dat ze zelfs mensen konden laten verdwijnen en niemand in de DDR zou er zijn mond over opendoen zonder zelf gevaar te lopen buit van de Stasi te worden.
En toch konden ze me niet breken.
Dit boek beschrijft in detail dit jaar in de Stasi-gevangenis en het eindigt goed, het eindigt in Nederland.
Gerrit H.W. Sonneville