Voor het novembernummer van Historisch Nieuwsblad sprak ik met Sandra Langereis over haar nieuwe boek Machineman, de biografie van Eise Eisinga, politicus en patriot, meester-wolkammer en zakenman, (hoofd)rekenwonder en handarbeider. Ze won eerder de Libris Geschiedenis Prijs voor Erasmus, dwarsdenker.
Eisinga is het bekendst als bouwer van een planetarium in zijn huiskamer in Franeker, inmiddels beschermd als Unesco Werelderfgoed. Hij deelde zijn vrouw Pietje op zekere dag in 1774 doodleuk mee dat binnen enkele jaren Mercurius en Mars boven hun bedstee kwamen te zweven.
Eisinga, geboren als Eise Jeltes, zou bovendien een rol spelen in de wasdom van de democratie én op de vlucht moeten voor de Oranjes.
Hout is goud
In het gesprek diept Langereis een zin uit haar nieuwe boek op, refererend aan het materiaal waarmee Eisinga werkte. “Hout, het goud van de gewone man.” Dan aarzelend: “De lezer hoeft dit eigenlijk niet te weten, maar het is voor mij bijna een emotionele zin. Het staat zo dicht bij de wereld van mensen als mijn vader en moeder, de wereld waaruit ik voortkom, een wereld van mensen die toegewijd zijn aan dingen die met de hand worden gemaakt. Zo’n zin staat er ineens. Dan denk ik: dat komt van heel ver, van heel diep. Daar zit míjn geschiedenis, de geschiedenis van heel veel meer mensen in.”
Wasmachine
Sandra Langereis heeft Machineman opgedragen aan haar vader Wout, een technisch onderhoudsmonteur die bovendien “de Miele-bovenlader uit 1965 perfect draaiende hield tot 7 december 2016, zijn laatste dag thuis”.
Op 12 december reikt de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) de De La Courtprijs voor onbezoldigd onderzoek uit aan auteur Sandra Langereis.
Het novembernummer van Historisch Nieuwsblad ligt nu in de kiosk. In dezelfde uitgave mijn verhaal over de truc van de Uruguayaanse gezant Carlos Maria Gurméndez. Hij wist twintig Joodse onderduikers als ambassadestaf uit bezet Nederland naar de vrijheid te loodsen.