Was bij de vriendendag van Kamp Vught.
Dag van persoonlijke verhalen.
Over verdriet van toen, dat nog altijd wringt.
Maar ook over moed, over leven en overleven.
Mooiste zin daar gehoord:
‘De waarheid kwam in een gesloten enveloppe.’

Het mag ook met kapitalen.
Want het ging over de voormalige krant.
De Waarheid van de communisten, voor iedereen.
Deel van het verhaal met de mooie zin betrof de Tweede Wereldoorlog.
Ander deel de Koude Oorlog.
De intolerantie tegenover andersdenkenden in Nederland.
‘De Waarheid kwam in een gesloten enveloppe.’
Want de geheime dienst registreerde, noteerde.
Communist? Kruisje.
En buurman keek mee.

Het was een verhaal van Annemieke Kamoschinski.
Eens Amsterdamse, tegenwoordig Bossche.
Ze vertelde over haar vader, de communist.
Haar emotie ving ze in verfrissende woorden.
Hij, de communist, was van onderduik naar onderduik gezworven.
In de tijd van de bezetter.
Na de oorlog andermaal ongewenst.
In tijden van zogenaamde democratie.
Twee keer verdoemd in één leven.

Wat is er erger, vroeg ik me af.
Door de nazi opgejaagd.
Of even later door je landgenoten buitengesloten.
Het eerste, vast en zeker.
De dood op je hielen.
Maar die koude oorlog in eigen land, het zou me woedend maken.
Niks geleerd in de jaren daarvoor.
Blijft hangen: die intolerantie.
Is alle kou wel uit lucht?

Of je het nu met hoofdletters schrijft of niet: de waarheid is voor iedereen.
En van iedereen.
De waarheid past in geen enkele enveloppe.
De waarheid moet naakt zijn.
Die moeten we kunnen zien.
Durven zien.
Willen zien.
Ieders waarheid.

‘De waarheid 
kwam in een
gesloten
enveloppe’