Nederland, de militaire inlichtingendienst voorop, zag in de jaren tachtig geen alternatief voor Desi Bouterse nadat die met een militaire coup de macht had gegrepen in Suriname. Dat stelt Bob de Graaff. Voor zijn nieuwe boek Coups, contracoups en constitutie kreeg hij inzicht in de archieven van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Mijn interview met de emeritus-hoogleraar staat in het nieuwe nummer van Historisch Nieuwsblad.
Ook na de Decembermoorden van 1982 meldden de Amerikanen, huiverig voor de communistische, Cubaanse invloed in Suriname, zich vergeefs in Den Haag. Hun pleidooi voor hulp bij een regimechange was niet besteed aan premier Ruud Lubbers. “They did not show any balls”, aldus de Latijns-Amerika expert van de CIA, Duane Ramsdell, in zijn bericht aan het Washington van president Ronald Reagan.
De vorig jaar overleden Bouterse zou in Nederland in 2000 bij verstek worden veroordeeld voor drugssmokkel. In eigen land werd hij tien jaar later verkozen tot president. In 2023 volgde zijn veroordeling voor de Decembermoorden.
Coups, contracoups en constitutie gaat over een lange reeks interventieplannen van vooral particulieren, Nederlands en Surinamers. Maar ook inlichtingendiensten, departementen en politici speelden een rol. Er vielen doden. Soms wilde scenario’s die het militaire bewind van Bouterse ten val moesten brengen strandden vroegtijdig. “De horloges stonden nooit gelijk”, aldus De Graaff, die het Nederlandse Suriname-beleid karakteriseert als “een tragikomedie”.
Speculaties
In 2011 bestempelde de regering in Den Haag de dossiers over de coup van Bouterse en de zijnen gesloten tot 2060. Dat versterkte de speculaties over de betrokkenheid van de Nederlandse militair attaché Hans Valk bij onder meer de coup van Bouterse. De Graaf ontzenuwt de geruchten. Hij heeft alles ingezien. Als de archieven opengaan “zullen er geen grote onthullingen meer naar buiten komen”.
Mijn interview met Bob de Graaf staat in Historisch Nieuwsblad van november 2025. Dat nummer (11) ligt vanaf deze week in de winkel en bij abonnees in de bus.