“Een verdere opzettelijk verkeerde behandeling
van dit geval zou, vooral bij vrijlating van
W. van Beuningen jr, tot catastrophale gevolgen
kunnen leiden.”
Reserve-luitenant Nico Moerings, medewerker
van het Bureau voor Nationale Veiligheid.

 

Ophef tot in Londen

Willem van Beuningen jr. belandt in april 1945 in Kamp Vught. De oorlog in het zuiden van Nederland is voorbij, boven de rivieren dendert hij nog even door. In het kamp worden geen slachtoffers meer opgesloten, maar daders: collaborateurs en verraders.
Het is voor de notabele familie Van Beuningen, bewoners van de Vughtse buitenplaats Huize Bergen, een ongemakkelijke epiloog. Moeder Charlotte Fentener van Vlissingen heeft veel goeds gedaan voor de gevangenen van het SS-concentratiekamp. En nu zit haar enige zoon achter datzelfde prikkeldraad.
Willem junior, stammend uit twee geslachten die de Steenkolen Handels Vereeniging (SHV) hebben opgericht, gold als een talentvol componist, in Parijs opgeleid door onder anderen Maurice Ravel, gekend vanwege zijn Boléro. Als buitenlands correspondent, want dat vak beoefende hij ook, betuigde hij in zijn stukken steun aan het Frankrijk van de collaborerende maarschalk Pétain. Tijdens de oorlog profiteerde hij in Nederland bovendien van zijn vriendschap met een hoge Duitse officier, zo luidt een andere beschuldiging. Er speelde meer. Hij heeft zich “desbewust gedragen in strijd met de belangen van het Nederlandsche Volk”.

Brisante zaak
Over de hulpverlening van moeder Charlotte is veel moois geschreven, over de veroordeling van haar zoon door een naoorlogs tribunaal in Den Bosch hooguit een bijzin. En toch was hij hoofdrolspeler in de brisante zaak D-984, die tot in de regering in Londen voor ophef zou zorgen.
Wat zat er allemaal achter deze geruchtmakende affaire? En wat betekende die hierboven geciteerde  waarschuwing van reserve-luitenant Nico Moerings, medewerker van het Bureau Nationale Veiligheid, voorloper van onze huidige inlichtingendienst?

Het Steunfonds Freelance Journalisten stelde mij in staat onderzoek te doen in binnen- en buitenlandse archieven, andere bronnen te raadplegen en interviews af te nemen. Dat leverde een longread op: De zaak-Van Beuningen.

Naoorlogse chaos
Het verhaal plaatst bon vivant Willem jr, in de jaren dertig nog even NSB-lid, te midden van de onvermijdelijke naoorlogse chaos, waarin een competentiestrijd ontbrandt tussen illegaliteit, politie en Militair Gezag. Zijn dossier verdwijnt, hij ontsnapt aan een ontvoering door het voormalig verzet, komt in een interneringskamp waar de oorlog in hart en hoofd van de bewakers zit, waar wraak het regelmatig wint van gerechtigheid. En dan is in het spoor van de bevrijders ook nog de angst voor een nieuwe vijand gearriveerd, het communisme.
Een verhaal over schuld en onschuld, en over de vele grijstinten daartussen. Lees het in drie delen:
1. Het schuim van Europa
2. Achter prikkeldraad
3. Nieuwe inzichten

Zie ook de bijbehorende lijst met bronnen.

Deze longread is gepubliceerd door Brabants Erfgoed, het platform van de provincie Noord-Brabant en Erfgoed Brabant en is ook daar in zijn geheel te lezen: brabantserfgoed.nl

 

April/2022