“Aan het eind van de rit tref je een oude, gebroken man”, had hij eerder door de telefoon gezegd.
Dat viel alleszins mee.
Zijn handdruk was stevig, zijn ogen onderzoekend en zijn stem reikte tot de verre overburen.
Günter Schabowski was van het theatrale, hij handelde in ironie.
Dat bleek opnieuw toen de deur openzwaaide.
“Niet schieten, ik ben degene die volgens velen de Muur heeft geopend.”

Schabowski?
Juist, hij verkondigde in de vooravond van 9 november 1989 dat de DDR zijn grenzen met onmiddellijke ingang zou openstellen. Foutje. De partijchef in Berlijn en lid van het almachtige Politburo liep voor de troepen uit. Dat ‘onmiddellijk’ had ‘morgen’ moeten zijn.

Schabowski overleed in 2015. Het gestaalde kader, vastgeroest in ideologie, had hem toen al lang uitgekotst. Iets met verraad.
Ook tijdens ons gesprek – hij was een van de hoofdrolspelers in Oost-Europa met wie ik terugkeek op ‘1989’ – flikkerden zijn woorden. “De DDR was een land met een zelfvernietigend, uitbuitend en onderdrukkend systeem.”
Zijn inkeer volgde ná de val van de Muur. Hij had in bedoelde systeem een voorname rol gespeeld. “Ik ben mede-verantwoordelijk en moreel schuldig.”
Ook juridisch. Hij zou later in de cel belanden, waar hij – mits woord gehouden – westerse Krimi’s verslond.

In de avonduren van de 9^e november, na de voorbarig boodschap van Schabowski, haastten de Oost-Berlijners zich naar de andere kant van Muur en stad. Eindelijk, eindelijk konden ze naar de etalage van het Westen, de Kurfürstendamm.  Berlijn werd een feestende file, eenrichtingsverkeer.
In de vroege ochtend van de 10^e november zag ik, jong verslaggever, bij Checkpoint Charlie een optocht van Trabanten. Frank, de continu claxonerende eigenaar van zo’n stinkerd, kenteken IP-26-22, riep uit het geopende raamje: “Dit moeten we meemaken. Vanavond gaan we weer terug”.
Later zouden er velen gaan en níet terugkeren.

De val van de Muur, dertig jaar geleden, veranderde de wereld. Koude Oorlog? Begrip uit vervlogen tijden, weg uit het woordenboek, hooguit een paar regels in het geschiedenisschrift. Ooit, lang geleden…. De wereld van nu heeft zijn eigen sores. Hier en daar verrijzen weer muren.

In het novembernummer van het Historisch Nieuwsblad lees je mijn verhaal over westerse deserteurs. Onder hen ook verschillende Nederlandse militairen die in een fraaie villa in het verre Bautzen werden ondergebracht, ter lering en vermaak. Een verhaal over de vlucht, de hoop en het ongemak, over Stasi, verraad en hartstocht.

Zie ook mijn verhalen over de DDR na de val van de Muur. Lees hier of elders op deze site het tweeluik Hoe de DDR op de mestvaalt belandde, deel 1 en deel 2.

Na de val van de Muur was het snel gedaan met andere regimes in Oost-Europa.
Lees hier over De kogel die in stilte kwam.

Zie verder de site van het Historisch Nieuwsblad.